Dường vào chính niệm

Hảy nhìn những lữ khách dang trên xe lửa hay trên xe Buýt !
Hình nhu là rất nhiều người lúc nào cũng bân rộn cái gì dó trong tâm trí của họ.
Hình như là lúc nào cũng có những khoãng cách, những giới hạn nào dó giữa họ và thế giới chung quanh : Họ lúc nào cũng bận rôn trong thế giới khép kính riêng rẻ của họ, thế giới của Tâm Trí ! ...

Hình như là lúc nào cũng có it nhất 2 Quy Trình ( Process ) dộc lập dang hoạt dông dồng thời trong Tâm Trí của họ, một quy trình thi dề di chuyển di lại ( travel ), quy trình khác ( background ) thì ngấm ngầm, tiềm ẩn trong tâm trí họ, và luôn luôn bận rôn với những vấn dề khác ...



Thực tế thì thường có rất nhiều những quy trình ngấm ngầm trong tâm trí ta. Thí dụ như nếu khi ta ăn cơm phải có một chai bia hay là phải có ớt mới ngon, diều này có nghĩa là phải có 2 quy trình ngấm ngầm hiện hừu trong tâm trí ta là Quy-Trình-An-Ot và Quy-Trình-Uống-Bia, hai quy trình này lúc nào cũng trông dợi ta ăn cơm dể chiếm hửu cả thể xác và tinh thần ta, bắt ta phải có ... ớt và có ... bia thì mới thỏa mản ...
Thí du như ăn cơm xong là phải hút thuốc, ngũ là nằm cong queo theo kiểu fotus ...

Những quy trình ngấm ngầm này không phải dã có khi ta bắt dầu có mặt trên cỏi dời này mà dã dươc phát sinh theo dòng thời gian trong cuộc dời ta, nó chính là cội nguồn của Ao Giác ( Delusion ) và Trí Tưởng tượng ( Imagination ), lúc nào cũng xữ dụng rất nhiều năng lượng tinh thần ta bất kể ngày và dêm tức là luôn cả lúc ta dang ngủ. Kết quả là ta sẻ mau mệt mỏi và không còn nhiều năng lượng dể làm những việc hửu ích nừa! ...



Chúng ta càng bận rộn với những quy trình ngấm ngầm này, thì chúng ta càng bận rộn với trí óc suy nghĩ, và ta càng ngày càng lệ thuộc vào rất nhiều việc : ta phài hút thuốc, ta phải uống cà phê, ta phài uống Cola, ta phải ăn ớt, ta phài xem truyền hình ...
Ta bắt dầu không kiềm soát dược tự thân ta cả về vật chất lẩn tinh thần ...
Ta trở thành kẻ Nô Lệ của Tâm Trí ( Mind ) !



Nên biết rằng ngay cả lúc ta dang ngủ, thì những quy trình ngấm ngầm nay vẩn liên tục hoạt dộng ! Vì vậy mà trải qua bao năm tháng, ta cũng không thể có một giấc ngủ yên bình, mổi bửa sáng ta thức dậy không với sự sãng khoái , trí óc ta càng ngày càng kém sáng suốt, sự kiểm soát của cả thân thể và trí óc ta càng ngày càng yếu di ...
Nói theo nhà phật thì ta dã mất chính niệm rồi !
Ta dang ngồi ăn cơm mà dầu óc ta vẩn vấn vương những việc khác, ta ăn cơm mà không có ... ớt hay là ... bia thì không dược ...
Dó chính là cội nguồn của bịnh tật và cũng là cội nguồn của những sự phiền nảo và mâu thuẩn với chính cuộc sống mình ...



Trong giai doạn den tối nhất của cuộc dời tôi, tức là vào năm thứ hai và thứ ba của nghề thất-nghiệp-kinh-niên, mổi lần tôi thấy dói bụng hay cần di làm ... vệ sinh thì thường là quá ... trể ! Lý do dơn giản là trong giai doạn dó, trong tâm trí tôi lúc dó có không biết bao nhiêu quy trình ngấm ngãm dến mức dộ là tâm trí tôi không thể tiếp nhận kịp thời những tín hiệu báo dông từ ... bao tử của tôi ...
Một giấc ngủ yên bình với tôi lúc dó thì thiệt là khó hơn lên ... trời !
Nói theo nhà Phật thì tôi dã hoàn toàn mất Chính Niệm.



Vậy thì ta phải làm sao dể tiêu trừ ( eliminate ) những quy trình ngấm ngầm dó ? ta phải làm gì dậy dể chiếm lại quyền lảnh dạo của tự thân ta, cả tinh thần lẩn thể xác ? ...
Nói theo nhà Phật thì ta phải làm gì dể trở về với chính niệm ?



Nhưng mà sao là trở về với chinh niệm ? Chính niệm ( full awareness )là gì ?
Hiện nay vẩn có rất nhiều cuộc tranh cài giữa các chuyên gia nổi tiếng ở Au Châu và Mỷ về ý nghĩa của Awareness. Bởi vì bài viết nầy không phải là một Scientific Publication, ta không cần quá quan tâm về tính ambigue của terminology.
Theo thầy Nhất Hạnh thì Trở Về Với Chính Niệm, chính là trở về với giây phút hiện tại, tức là ta có mặc trong không gian và thời gian của giây phút này.
Nói một cách khác, ta không còn vấn vương với Quá Khứ, không còn hoài vọng về Tương Lai, không còn bân rộn trong tâm trí với bất cứ một dối vật ( object ) nào không có thật trong giay phút dó !

Thực tế hơn nửa, một dứa bé 2 tuổi thường thì mổi sáng dều thức dây trong sự sãng khoái, vui vẽ , cả thế giới chung quanh hình như lúc nào cũng có những cái gì hấp dẩn nó, tâm trí nó không chất chứa hận thù, nuối tiếc, hoài vong, mưu toan, lo sợ ...
Nó có thễ ngồi yên hàng giờ dể bận rôn với vài món dồ chơi, cả vủ trụ chung quanh nó chì có hạnh phùc và yên bình ...
Dó chính là căn bản của Chính Niệm !

Dùng theo ngôn từ của thầy Nhất Hạnh thì di thì biết là di, ngồi thì biết là ngồi, ăn thì biết là ăn, nằm thì biết lá nằm, ngay cả di ... cầu thì cũng biết là mình dang di ... cầu ! ...
Thật là kinh khũng, thường khi ta vô nhà cầu ngồi dó, mà tâm trí ta cũng thường ở chổ ... khác. Hồi tôi mới dọc sách của ông Nhất Hạnh dến chổ dó, thì thấy tức ... cười quá, cái ông thày gì mà nói chuyện di nhà ... cầu ! Nhưng dần dần thì tôi thấy những giòng chử dó thiệt là rỏ ràng, không thề nào rỏ ràng hơn nửa : Chính Niệm là phải bắt dầu từ những việc nho nhỏ như vậy.

Tôi phát hiện ra là mình ngồi ở trong nhà cầu mà dầu mình ở chổ ... khác, mình dang nấu cơm mà vẩn còn tức mình vì quên mua vài món dồ, cứ ngồi vô ghế là tay chưng lung tung ...
Tôi cũng phát hiện ra là hể khi nào mình ngôi vô ghế rất chính dạo, tức là ngồi và ý thức thân thể một cách rỏ ràng, thì mình có thể ngồi làm việc mấy tiếng dông hồ liên tục không biết mệt, thời gian và không gian hình như là yên bình hơn , và ngay cả những tư tưỡng loạn dộng của trí óc cũng hình như không hiên hửu ...

Vài tháng trước, dang di trên dường phố Sài Gòn, dột nhiên tôi ý thức dược toàn thân tôi. Diều dó có nghĩa là, tôi bước di từng bước trong sự nhận biết dầy dủ tự thân tôi, diều dó cũng có nghĩa là thế giới chung quanh tôi dột nhiên trở nên thân thuộc lạ lùng, và tôi dột nhien trở nên người ... khổng lồ, tất cả những phiền muộn, mặc cãm vì mình là kẻ bần cùng và thất-nghiệp-kinh-niên trong một phút giây dột nhiên trở thành quá khứ ...



Vậy thì làm thế nào dể trở về với Chính Niệm ?
Dỉ nhiên là ta có thể học Thiền, học di Kinh Hành ( tức là thiền hành, moving meditation ), ta có thể học Tai-Chí hay Yoga dể cũng cố ý thức về thân thể ta, và ta cũng có thể dến làng Hồng của thày Nhất Hạnh hay dến nhũng trung tâm thiền học của các dại thiền gia mà hoc hỏi ...
Nhưng thực tế thì không phải ai cũng có những cơ may như vậy. Chẳng hạn như Nguyễn Sầu Riêng cho dến nay vẩn chưa dám nghỉ dến việc mua vé xe lửa qua Tây dể coi Paris là cái ... mẹ gì thì còn nói chi dến Làng Hồng của thày Nhất Hạnh, thực tế thì ngay cà dọc sách cũng nhiều khi phải coi ... cọp, tức là di dến tiệm sách dọc vài trang rồi ... về.

Một cách dơn giản nhất và cũng có lẻ hửu hiệu không kém các dại thiền ... gia là ta tự rèn luyên dúng theo lời của thày Nhất Hạnh : di thì biết là di, nằm thì biết là nằm, ngồi thì biết là ngồi, ngay cà ở trong nhà cầu thì mình cũng phải biết là mình dang ngồi trong nhà ... cầu !.
Tức là bất cứ lúc nào, dù dứng sắp hàng chờ tính tiền trong siêu thị, dù dang tắm, dù dang trong nhà vệ sinh, hay là nửa dêm thức giấc, dèu cũng phải xem xét lại tự thân mình dể có mặt trong giây phút dó ...
Nên biết rằng khi ta thực hiện diều dó thì mặc nhiên ta dang thực tập Bốn Lảnh Vực Quán Niệm của nhà Phật : thân thể , cảm giác, tâm ý và dối tượng của tâm ý.

Nên biết rằng khi mình dể tâm vào hơi thở mình ( Meditation ), hay dể tâm vào hành dông và tâm ý của mình chính là mình dang làm yếu di những sự ráng buộc hay kết nối ( binding ) giửa những quy trình ngấm ngầm và tự thân mình, không dể chúng có cơ hội làm chủ thân thể và tâm trí ta ( body and mind ), dề rồi một lúc nào dó ta sẻ cắt dứt những binding này và vĩnh viển tiêu trừ những quy trình nay ra khỏi tâm trí ta ...




Dến một lúc nào dó, dột nhiên ta thức ngộ một diều gì dó, một diều gì dó sai, không dúng mà ta vẩn thực hiện từ không biết bao nhiêu năm tháng rồi ...
Việc sai lầm dó dã trở thành một thứ vô thức, môt thứ tự động, một thứ Automation ( computer science ) hay là một thứ Quy Trình ( process, computer science ) thí du như, mổi khi ta mở cửa tủ lạnh dể lấy nước uống thì lập tức ta lấy ... cola, mổi khi ta ngồi vào bàn ăn thì lập tức ta lấy ... ớt! ...



Dợt nhiên ta thức ngộ, tai sao ta phải làm diều dó, tai sao ta phải ngồi như vậy, tại sao ta phải nằm như vậy , tai sao ta phải ăn ớt, tại sao ta phải hút thuốc ...
Ta di tìm kiếm cái gì trong bao năm tháng,
Tai sao ta lai bất hạnh như vậy ...

Dó chính là bước bắt dầu của Dốn Ngộ, là bước bắt dầu dể trở vê với Chánh Niệm !



Ta bắt dầu tiêu diệt những quy trình ngấm ngầm, tiềm ẩn trong tâm trí ta.
Ta bắt dầu dập tan cái Tự Ngã.
Ta bắt dầu ý thức sự sống ta, trong Không Gian và Thời Gian, trong Giây Phút Hiên Tại ...



Như một khách lử hành xa nhà mấy chục năm tự nhiên thấy mình trở về Nhà. Ta bất ngờ thấy dược tự thân ta.
Ta thấy rỏ tự thân ta như một ngôi nhà bẩn thỉu với dủ mọi thứ dơ bẩn qua bao năm tháng và dầy những mạng nhện !
Ta nhìn thấy mọi góc tối, mọi khoãng không gian trong nhà !
Ta nhìn thấy Không Gian và Thời Gian !

Ta nhìn thấy cái gì dó trong Thực Tướng của nó .
Một cái gì dó dã gắn liền với tự thân ta qua bao năm tháng, dột nhiên trở vế với quá khứ, dề rồi vỉnh viển không bao giờ trở lại có mặc trong giây phút hiện tại nửa !

Ta dã tiến dược một bước quan trong trên dường trở về với thực tại hiên hửu ( Reality ) !



Một bủa nọ dang lúc ăn cơm, tôi di lại nhà bếp cách bàn ăn vài thước để lấy ... ớt, giửa dường, dột nhiên tôi thức ngộ, tôi trở lại bàn ăn, ngồi dàng hoàn một cách rất chính dạo, ăn một bửa ăn ngon lành không có ... ớt sau bao nhiêu năm tháng ...

Từ bao giờ tôi dã xử dụng ớt ?
Diếu dó tôi hông thể nào biết dược, có lẽ là trong những năm chiến tranh. Hồi dó gia dình tôi có khi dến bửa cơm chỉ có nước mắn và ... ớt !
Mổi khi ăn cơm, Quy-Trình-ăn-ớt chiếm hửu thể xác tôi, và tự dông tôi dí lấy .. ớt. Có khi giửa trời mùa Dông lạnh giá mà tôi dạp xe dạp di mấy cây số chỉ dể mua một gói ... ớt !

Nhưng từ dây, tôi dã dược giải phóng ra khỏi quyền lức của ... ớt, Quy-Trình-ăn-ớt dã ... chết !



Nên biết rằng, cứ mổi một Thức Ngộ nho nhỏ như việc chấm dứt ăn ớt, hay uống bia ... thi phần xuyên suốt trong tự thân ta mà nhà phật gọi là "Dịnh" sẻ dược cũng cố thêm dể rồi những quy trình khó hơn như là hút thuốc, cũng sẻ bị tiêu diệt một bửa nào dó.

Cứ theo tiến trình dó thì dần dần, nhiều quy trình tiềm ần, âm thầm trong tâm trí ta sẻ bị tiêu trừ. Một khi tâm trí ta bớt bị nhiểu loạn bởi những quy trình "bất hợp pháp" dó, thì sự kiểm soát ( control, checking ) thân thể ta cũng tốt hơn, thí dụ như những tế bào chết hoặc dư thừa bi phế thải ra ngoài lập tức chứ không tồn tại lai lâu dài trong thân ta, thí dụ như tự nhiên ta biết khi nào ta dói ( đói thì biết là dói ) , khi nào ta no ( no thì biết là no ) , những chất tiệu nào thân ta dã dầy dủ và không cần tiêp nhân thêm nửa ( đủ thì biết là đũ ) ...

Vì vậy mà mổi một ngày ta trở nên tốt hơn cả thể xác lẩn tâm thần, ta ngũ ngon hơn, ta thức dây trong sự sảng khoái, dần dần ta ăn ít hơn, sự bựt dọc buồn phiền cũng bi tiêu trử dần dần ...
Ta dược chuyển hóa thành một con người mới ...



Có thể là, một bửa nào dó, khi mà hẩu hết những quy trình tiềm ần trong tâm trí ta dã bị tiêu diết, hay là bị trong tình trạng ngơi nghì ( non actief ), tự nhiên ta hiện hửu trong một không gian yên bình, một sự yên tỉnh tuyệt dối như là một cuộc ngừng bắn trong môt trận dánh, như là một phòng diện toán ( computer rơom ) dột nhiên trong tình trang ngơi nghỉ.
Những tư tưỡng nhiểu loạn tự nhiên biến mất.
Một sự yên bình ( peace ) hay hạnh phúc vô cớ ( without reason ) tự nhiên có mặt.

Như dứa bé buổi sáng thức dậy bận rộn với dồ chôi của nó, như là một ông già dã nhìn thấy Không Gian và Thời Gian ... ta có thể bận rộn suốt ngày với những việc hết sức bình thường như nấù cơm, giặt dồ, lau nhà, làm vệ sinh, dọc sách ... trong một niềm hạnh phúc vô cớ ...



Như những bệnh nhân trong bệnh viện tâm thần dột nhiên tỉnh dậy sau một giấc ngủ dài, họ nhìn thấy bác sì, nữ trợ tá. Họ cũng nhìn thấy cha mẹ, anh em, bạn hửu và cũng có khi họ nhìn thấy tình lử hay con cái họ ...
Tự họ có thể bước di, ăn uống, thay dồ ...
Họ nhìn thấy những cánh hoa Xuân trong khu vườn lân cận, họ nhìn thấy gió mùa Thu buổi sáng, và họ cũng nhìn thấy tuyết lạnh mùa Dông ngoài trời ...
Một lần nửa họ lại làm chủ sự sống họ.

Họ dang có mặt lúc này, ở dây, sau bao năm tháng dắm chìm trong hoang tưỡng ( Imagination, vô thức )...




Và ta cũng dang có mặt ở dây, trong cuộc sống này, sau bao năm tháng dắm chìm trong Vô Thức.
Ta dang có mặt hôm nay, trong những mầu nhiệm cũa Không Gian và Thời Gian,
với Thực Tại hiện hữu trong giây phúc này ! ...


Nguyễn Sấu Riêng.

Viết lại từ bãn tiếng Anh dã viết vào tháng Mười, năm 1999,
05 tháng Mười Một 2006,

GHI CHU :

Một vài kinh nghiệm khác của tôi có thể tìm thấy ở Seeking for the true Happiness

Thiệt ra, không ăn ớt cũng chỉ là dối nghich của ăn ớt trong thế giới Nhị Phân mà thôi. Chính là Không có mà cũng không không mới là rốt ráo của nhà Phật. Và quả nhiên là vậy, mấy năm gần dây tự nhiên tôi lại ăn ớt, uống bia, uống trà, uống Cafê ,uống Cola .... như thường.

Như vậy thì rốt cuột rồi khác nhau cái gì ? Dâu là cốt tủy của vấn dề ?
Hiên nay tôi ăn ớt cũng dược mà không ăn ớt cũng dược. Dến bửa cơm mà có ớt hay không có ớt cũng ... vậy !...

Vậy thì rốt ráo chính là sự gắn bó ( binding ), hay là sự mê luyến, hay là sự dam mê. Chính sự gắn bó này là cội nguồn của mọi phiền nảo và vô thức. Rỏ ràng là chính những gắn bó ( binding ) này xác minh sự phát sinh và sinh trưởng của những Quy-Trình tiềm ần, và sự tiêu trừ của những binding này, chính là sự hoại diệt cũa những quy trình liên hệ ...

Tuy nhiên khi Dịnh Tâm mạnh, thì những gắn bó này không xảy ra. Thí dụ như buổi sáng uống Cafe vài lần thì lập tức tự thân ta phát hiện ra là không cần thiết nửa ...

Tôi không phải là một Phật tử , tức là tôi chưa từng học Phật pháp , và tôi cũng chưa hề có dip may dể dược học hòi từ những bật thày như thày Nhât Hạnh hay là các dại thiền gia khác.
Vì vậy cho nên, những diều tôi nói về nhà Phật là những diều tôi tự hiểu qua sách vở, tài liệu cũng như xuyên qua thực chứng. Nhưng những diều này có thể dúng mà cũng có thể sai theo quan diễm nhá Phật. Dúng hay sai người doc có thể tự kiểm chứng, có thể cho tôi biết, có thể cho moi người khác biết trong My GuestBook, mà cũng có thề quên di ...