Khoa học của Dốn Ngộ

Sau một cuộc dối thoại ngắn với Dức Phật, kẽ giết người hàng loạt mà ai cũng kinh sợ là Angulimala ( * ) dột nhiên thức ngộ và khẩn cầu Dức Phật dể dược trở nên một dệ tử của Ngài. Con dường giết người của Angulimala dã hòan tòan thuộc về quá khứ.
Từ dó, ông ta dược gọi là Ahimsaka, tức là "Kẻ Bất Bạo Dông"

Vậy thì chuyện gì dà xảy ra cho Angulimala vào lúc dó, khi mà ông nói chuyên với Dức Phật ?
Tại sao mà con dường bạo dộng của ông ta dột nhiên dã trở về với quá khứ ?



Dĩ nhiên là sự Dốn Ngộ không thể xãy ra như là một hiện tượng dột xuất bất ngờ, hay là một sự kiện dộc lập như Dức Phật dã dạy : Tất cả những sự kiện dều xãy ra trong sự quan hệ hổ tương chằng chịt với tấc cả những sự kiên khác, Cái Này hiện hửu vì Cái Khác hiện hửu, Cái Này không hiện hửu vì Cái Khác không hiện hửu... Nguyên văn của thày Nhất Hạnh : Cái Này có vì Cái Kia có, Cái Này không vì Cái Kia không, Không Có cũng Không Không ...
Rỏ ràng là một sự kiện dộc lập không thể nào hiện hửu trong cỏi dời này !



Có thể là Angulimala chưa bao giờ "Thụ Hưỡng" những cuộc giết người !
Có thể là ông ta chưa bao giờ muốn giết người !
Cũng có thể là những Quy-Trình-Giết-Người chưa bao giờ hoàn toàn chiếm hửu cả thể xác và tâm trí ông ...
......................................................
Nhưng cũng có thể là, chìm sâu trong tâm thức ( consciousness ) ông, lúc nào Angulimala cũng biết là hành dộng giết người của ông là không ... dúng, nhưng ông vẩn chưa biết làm sao dể chấm dứt chuyện giết người. Và cuộc dối thoại với Dức Phật chính là bước cuối cùng dưa ông ta dến bên kia bờ Giác Ngộ !





Có thể, một trong những lý do Dức Phật không tự coi mình là một bực Thánh Thiện ( holy One ) hoăc là một bực Trời mà chỉ là một bực Thầy ( master, teacher ) cũa những người dã theo ông học Dạo là : Dức Phật biết nhũng diều ông hiễu biết vốn chỉ là Sự Thật ( Truth ). Dức Phật không sáng tạo ra diều gì mới lạ, mà chỉ là khám phá dược những diều hiển nhiên ( Evidence ), cũng giống như trái táo của NewTon mà ngày nay bất cứ học sinh Trung Học nào cũng biết ...



Rỏ ráng là hồi dó, Dức Phật không có nhiều những phương tiện ( tools )dể truyền dạt những sự hiểu biết của ông. Ngay dến ngày hômg nay, sự thành dạt và hiểu biết của Dức Phật dối với chúng ta cũng vẫn còn quá sức ... tưởng tượng. Rỏ ràng là hơn 2500 năm về trước Dức Phật cũng không có dầy dủ những phương tiện dể hiên thực hóa ( transform, project, abstract out ) những vấn dề trừu tượng ...

Những sự hiểu biết hôm nay chẳng hạn như là Khoảng Không Gian Xác Dinh ( (Vector) Spaces, Defined Spaces ), những Hệ Thống Quy Trình ( Processing Systems ), hay những Thực Hiện Song Song ( Parallism, Parallel Executions ) ... không hề hiện hửu mấy ngàn năm về trước !

Và kết quả là lời giãng dạy của Dức Phật thường khi rất ... tối nghĩa, người thường không tài nào hiểu dược, dến nổi chúng ta phải tốn biết bao nhiêu tâm trí, dề chỉ hiểu dược một phần rất nhỏ nào dó trong khu rừng hiều biết của Dức Phật mà thôi...



Tuy nhiên, có một diều mà ngày hôm nay ta dã có thể khẵng dịnh : Việc tiêu trừ ( elimination ) Quy-Trình-Giết-Người ( Killing process ) ra khỏi tâm trí của Angulimala chỉ là một việc nhỏ trong Quy Trình Tự Phản ( recursive process ), quy trinh này dả bắt dầu gội rửa sự sống của Angulimala rất lâu trước khi ông ta gặp Dức Phật và còn tiếp tục chưa biết dến bao giờ mới chấm dứt : ta gọi là Quy-Trình-Giác-Ngộ ( The Awakening Process ) ...


Nguyễn Sấu Riêng.

Viết lại từ bãn tiếng Anh dã viết năm 2001,
31 tháng Mười 2006,

GHI CHU :
Old Path White Cloud, Thich Nhat Hanh , Parallax Press, Berkeley, California.
Cả cuộc dời ta , Hạnh Phúc và Bất Hạnh hay là Giọt Lệ và Nụ Cười, dều tùy thuộc vào sự Thành Lập ( creation ), sự Hiện Hửu ( Existence ) và sự Tiêu Trừ ( elimination ) cũa những Quy-Trình trong tâm trí ta.
Những quy trình này dược phát sinh, hiện hửu và hoại diệt liên tục trong cuộc dời ta, đó cũng chính là tính Vô Thường trong tự thân ta !

Vì vậy mà, hoàn toàn hiểu biết những diều dó trong ngôn ngữ của Khoa Học, xứng dáng là một trong những thách thức lớn nhất của loài người hôm nay ...

Hiểu biết những hoạt dông trong tâm trí ta chính là từ những Quy Trình, dã dưa Brain Science và Computer Science vào một khúc quanh mới. Trí óc ta không còn chỉ dược quan sát bằng những Physical Model hay Lineair Model nửa, ta bắt dầu niên đại của Logical Model và Parallel Processing Model ...